Дар сомонаи расмии Ҷамъияти саҳомии кушодаи «Неругоҳи барқи обии Роғун» соати ҳисоботи мутақобила насб карда шудааст. Дар он имрӯз мехонем: то ба истифодадиҳии агрегати аввали НБО «Роғун» 30 рӯз монд.
“Ҳамин минвол, баъди як моҳ дар Тоҷикистони соҳибистиқлол боз як рӯйдоди фараҳбахш ва фаромӯшнопазир ба амал омада, дар китоби таърихи он бо ҳарфҳои заррин сабт хоҳад шуд. Вақте шахс навиштаи худро бо чунин ҷумла оғоз мекунад, бешак мавзӯи назари ӯ ба истифода додани агрегати аввали Неругоҳи барқи обии (НБО) «Роғун» мебошад, ки маросими он 16 ноябр-дар Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор мегардад. «Ҳангоми ба ин макон, алалхусус ба мавзеи корҳои сохтмонӣ ворид шудан ҳар нафар бо ҳисси баланди ватандӯстӣ ва ифтихор ба он менигарад ва меболад. Зеро сарбанди 335- метраи НБО «Роғун», баландтарин садди заминӣ (гиливу сангӣ) дар ҷаҳон буда, барои мамлакати мо иншооти дорои аҳамияти стратегӣ ба ҳисоб меравад»,- навиштаанд хабарнигорони АМИТ «Ховар», ки чанде пеш ба ин иншоот сафар карда, бо раванди корҳои сохтмонӣ ва омодагӣ ба маросими баистифодадиҳии агрегати аввали он шинос шуданд.
Назаре ба таърихи бунёди неругоҳи азим
Неругоҳи барқи обии «Роғун» сохтмони азимест, ки ҳанӯз соли 1930 ба нақша гирифта шуда, соли 1960 корҳои омӯзишӣ ва соли 1976 бунёдаш сар шуд. Он яке аз бузургтарин иншооти гидроэнергетикии ҷаҳон ба ҳисоб меравад.
Сохтмони сарбанди неругоҳ соли 1987 шурӯъ гардида, баландиаш то соли 1993 ба 40 метр расид. Аз соли 1976 то соли 1993 корҳои зиёди сохтмони неругоҳи мазкур, аз қабили кандани нақби асосии зери сарбанду нақбҳои обпарто анҷом ёфтанд.
Дар ин муддат, — менависад Хадамоти матбуоти Сарвари давлат, — зиёда аз 43 фоизи тамоми корҳои сохтмонии ин иншооти азим анҷом дода шуда буд. Вале баъди пош хӯрдани Иттиҳоди Шӯравӣ сохтмони Неругоҳи барқии обии «Роғун» қатъ гардид.
Мавриди зикри хос аст, ки дар даврони соҳибистиқлолии мамлакат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба хотири таъмини зиндагии шоиста барои мардуми шарафманди тоҷик се самти асосию стратегиро дар сиёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб карданд, ки бо татбиқи пурраи онҳо Тоҷикистон ба яке аз кишварҳои пешрафтаву аз бисёр ҷиҳат тараққикарда мубаддал мегардад.
Аз ҷумла, 26 сентябри соли 2005 Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар идомаи корҳои бунёдкорию созандагии худ, ки аз сиёсати ватандӯстонаи он кас сарчашма мегиранд, ба шаҳри Роғун сафар карда, дар маросими оғози расмии корҳои сохтмонӣ дар Неругоҳи барқии обии «Роғун» иштирок намуда, баён доштанд: «Сохтмон ва ба истифода додани ин иншооти азими стратегӣ ҷаҳиши бузурге дар роҳи таъмини истиқлолияти энергетикии Тоҷикистон мебошад».
Моҳи октябри соли 2016 дар таърихи Тоҷикистони соҳибистиқлол, махсусан сохтмони НБО «Роғун» ҳодисаи хотирмон ба амал омад. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон шахсан бо идора кардани техникаи вазнин — булдозер ба бунёди сарбанди НБО «Роғун» ҳусни оғоз бахшиданд.
Агрегати аввали НБО «Роғун» 16 ноябр ба истифода дода мешавад
Сардори раёсати корҳои анчомёфтаи ҶСК НБО «Роғун» Музаффар Абдиев дар суҳбат бо мухбири АМИТ «Ховар» зикр намуд, ки ҳоло маъмурият ва кормандони ҶСК «НБО Роғун» дар асоси дастуру супоришҳои созандаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ҳисси баланди масъулиятшиносӣ ва ватандӯстӣ талош доранд агрегати якуми неругоҳро дар муҳлати муайяншуда ба истифода диҳанд.
«Маросими ботантанаи баистифодадиҳии агрегати аввали неругоҳ 16 ноябр- дар Рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор мегардад»,- зикр кард ҳамсуҳбати мо ва илова намуд: «Ҳамаи кормандони ҷамъият дар иншооти ба ин маросим омодашаванда кор карда, нақшаҳоеро, ки барои корҳои сохмонӣ дар назар дошта шудаанд, амалӣ карда истодаанд».
Ба гуфтаи Музаффар Абдиев, дар баробари авҷи кор дар агрегати якум, дар агрегати дуюми неругоҳ низ корҳо пеш рафта истодаанд. Бо назардошти технологияи баистифодадиҳию иҷрокунӣ аз рӯи нақша бояд баъд аз 4 моҳ ин агрегат ҳам ба истифода дода шавад.
Иҷрои корҳои сохтмону васлгарӣ, пармакунии чоҳҳо барои гузоштани анкерҳо, инчунин корҳои сементатсионӣ дар толори мошинҳо ва бинои трансформаторҳо идома дорад. Ба гуфтаи номбурда, корҳои бетонхобонӣ дар атрофи гидроагрегати №6 ба анҷом расонида шудаанд. «Айни замон дар шахтаи генератор корҳои васлу насби қубурҳои системаи бо об хунуккунии гидроагрегат ба анҷом расонида, васли ноқилҳои аз генератор хориҷшаванда бо экранҳояшон ҷараён дорад»,-илова намуд ҳамсуҳбати мо.
Роғун – майдони мардони меҳнат
Ба иттилои расмии Ҷамъияти саҳҳомии кушодаи «Неругоҳи барқи обии Роғун», айни замон дар сохтмони ин иншооти азим ва дорои аҳамияти стратегии мамлакат зиёда аз 21 ҳазор нафар коргарон ва кормандони муҳандисиву техникӣ машғули кор мебошанд. Аз ин шумора 1 ҳазору 569 нафарашонро кормандони ширкати «Салини Импреҷило» ташкил медиҳанд. Аз 1 ҳазору 569 нафар кормандони ширкати мазкур 1 ҳазору 357 нафар сокинони маҳаллӣ ва боқӣ шаҳрвандони хориҷӣ мебошанд.
Дар Ҷамъияти саҳҳомии кушодаи «Неругоҳи барқи обии Роғун» ба мо иттилоъ доданд, ки кормандон дар неругоҳ дар ду баст фаъолият мекунанд.
Барои корҳои барқарорсозӣ ва сохтмони неругоҳи «Роғун» наздик ба 3 ҳазор адад техника ва мошину механизмҳо сафарбар гардидаанд.
Шумораи зиёди техникаҳои пуриқтидор ва меҳнати ватандӯстонаи кормандон аст, ки кор дар сохтмони неругоҳ бомаром ҷараён дорад. Тавре аз раванди меҳнати софдилонаи кормандон ба мо аён гардид, онҳо барои бо сифати баланд ва сари вақт иҷро намудани вазифаҳои ба зиммаашон гузошташуда кӯшиши зиёд ба харҷ дода, мехоҳанд ба ин восита ба боварӣ, эътимод ва дастуру ҳидоятҳои созандаи Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон содиқ монанд.
Ин аст, ки ҳар яки онҳо дастуру ҳидоятҳои Пешвои муаззами миллати худ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро оид ба созандагиву бунёдкорӣ, алалхусус саҳм гузоштан дар сохтмони НБО «Роғун» мароми худ қарор додаанд.
Дар нақби сохтмонии СТ-1 корҳои қаблазшартномавӣ ба охир расиданд
Дар нақби сохтмонии СТ-1 корҳои асосии пешазшартномавӣ пурра ба итмом расидаанд. Дар ин бора муовини сардори раёсати назорати техникии Ҷамъияти саҳомии кушодаи «Неругоҳи барқи обии Роғун» Нуриддин Файзалиев зимни суҳбат ба мухбири АМИТ «Ховар» иттилоъ дод.
Ба иттилои ӯ, аз рӯи нақша, пас аз маҳкам кардани дарвозаҳои соҳили чапи нақб СТ-1 ҳамчун нақби обпарто истифода бурда мешавад.
«Корҳои кандани танбаҳо дар пайвастшавии нақби ёрирасон ва коллекторҳои №4-6 ба анҷом расида, корҳои арматурбандӣ, васлу насби анкерҳо ва бетонхобонии конструктивӣ идома доранд»,- илова намуд Нуриддин Файзалиев.
Номбурда дар идомаи суҳбат илова намуд, ки корҳои ба ЛОТ-и 2 шомилбуда, аз қабили корҳои заминӣ ва нақбканӣ ба итмом расида, арматурбандӣ, гузоштани аркаҳо ва бетонгирӣ аз ҷониби пудратчии он — ширкати «Салини Импреҷило» ва зерпудратчиёни он идома доранд.
«Тибқи супориши Фармоишгар, барномаи мукаммали иҷрои корҳо дар қитъаи гузариши нақбҳои СТ-1 ва СТ-2 аз тарафи ҶСК «Тоҷикгидромонтаж» ва ҶСК «Тоҷикгидроэлектромонтаж» пешниҳод гардидааст ва тибқи барномаи мазкур, корҳо дар ин қисмат идома доранд»,- гуфт ҳамсуҳбати мо.
Муовини сардори раёсати назорати техникии Ҷамъияти саҳомии кушодаи «Неругоҳи барқи обии Роғун» Нуриддин Файзалиев дар идомаи суҳбат илова намуд, ки дар нақби сохтмонии СТ-2 корҳои сохтмонии пешазшартномавӣ пурра ба итмом расида, дар нақби сохтмонии СТ-3 корҳои сохтмону васлгарӣ идома доранд.
Баландтарин сарбанд дар ҷаҳон
Вақте ки мо ба болои сарбанди НБО «Роғун» расидем, пеш аз ҳама, пеши назарамон симои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон омад. Маҳз ду сол қабл, охири моҳи октябри соли 2016 Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, худ савори булдозери вазнин расо якуним соат бо пеш кардани сангу шағал маҷрои дарёи Вахшро баста, ба бунёди сарбанди Неругоҳи барқи обии Роғун, ки барои мардуми Тоҷикистон ҳаёту мамот ҳисоб мешавад, ҳусни оғоз бахшиданд.
Он рӯз Пешвои миллат бо итминон зикр намуданд: «Имрӯз рӯзи равшаниву нур ва бунёди пойдевори асосӣ барои расидан ба ормонҳои миллӣ ва фардои дурахшони Тоҷикистони азизамон мебошад».
Имрӯз, бо гузашти ду сол аз ин санаи таърихӣ сарбанди НБО «Роғун» бо баландии 70 метр бунёд гардида, дар тамоми мавзеъҳои иншоот корҳои сохтмонӣ бо маром ҷараён доранд.
Муовини директори истеҳсолии Ҷамъияти саҳомии кушодаи «НБО Роғун» Қурбонназар Давронов ба мо иттилоъ дод, ки дар қатори дигар иншооти неругоҳ фаъолияти бунёдгарон дар мавзеи бунёди сарбанд низ идома дорад.
«Аз тарафи ширкати «Салини Импреҷило» (Италия) корҳои рехтан ва шиббакунии маводи сарбанд бо мақсади васеъ намудан ва бардоштани он то 1065 метр аз сатҳи баҳр пурра ба анҷом расидааст. Ҳаҷми маводи хобонидашуда дар маҷмӯъ 3 миллиону 297 ҳазору 498 м3 — ро ташкил медиҳад»,-илова намуд номбурда.
Ба иттилои Қурбонназар Давронов, рехтану шибба кардани ҷинсҳои кӯҳӣ, қуми табиӣ ва хобонидани геомембрана пурра ба итмом расида, аз қисмати поёнии сарбанд барои ҳимояи қисматҳои нишебии поёнӣ корҳо идома доранд.
Мавриди зикр аст, ки сарбанди неругоҳи барқи обии «Роғун» — ро ширкати «Салини Импреҷило»-и Италия месозад. Ин ширкат дар чунин кор таҷрибаи бой дошта, то имрӯз чандин сарбандҳои мустаҳкаму азим бунёд намудааст.
***
Неругоҳи барқи обии «Роғун» дар силсилаи неругоҳҳои рӯди Вахш аз боло нуҳум буда, дар минтақаи 110 километр дуртар аз шаҳри Душанбе ҷойгир аст. Неругоҳ аз 6 чарха иборат аст, ки иқтидори ҳар кадом 600 мегаваттро ташкил медиҳад. Сарбанди неругоҳи «Роғун» бо баландии 335 метр баландтарин садди заминӣ (гиливу сангӣ) дар ҷаҳон ба ҳисоб рафта, бо иқтидори 3600 мегаватт (беш аз 17 миллиард киловатт — соат) калонтарин неругоҳи барқи обӣ дар минтақа хоҳад буд. Ин рақам нисбат ба иқтидори истеҳсолии неругоҳи барқи обии «Норак» якуним баробар зиёд мебошад. Барқи аз ҷиҳати экологӣ тозаи неругоҳ имконият медиҳад, ки эҳтиёҷоти ба барқ доштаи Тоҷикистон комилан қонеъ гардида, он барои инкишофи иқтисодиёти кишвар такон бахшад.
Барои корҳои барқарорсозӣ ва сохтмони неругоҳи «Роғун» дар давраи истиқлолият зиёда аз 12,5 миллиард сомонӣ маблағ азхуд карда шудааст.
Тибқи нақша, навбати аввали неругоҳ, яъне агрегати якум 16 ноябри соли 2018 ва агрегати дуюм моҳи апрели соли 2019 ба истифода дода шуда, неруи барқи истеҳсолшуда ба системаи энергетикии кишвар интиқол дода мешавад.
Ҳамин тавр, моҳи декабри соли 2018 неругоҳи «Роғун» ба истеҳсоли барқ оғоз мекунад.
Шукӯҳи ДАЛЕР,
Субҳониддини МАҲМУД,
Мақсудҷон МУҲИДДИНҶОН,
АМИТ «Ховар»,
Душанбе-Роғун-Душанбе